نقد دین پژوهی مبتنی بر نظریۀ عمل گرای صدق

Authors

احمد عبادی

abstract

نظریۀ عمل گرای صدق، از جمله نظریه های مهم در باب مفهوم صدق است. بر اساس این نظریه، «گزارۀ p صادق است، اگر و تنها اگر، گزارۀ p در عمل سودمند باشد». اخذ این نظریه در مطالعۀ دینی، فضای فکری مستقل و متفاوتی را در گستره های گوناگونِ دین پژوهی پدید می آورد. در این نوع دین پژوهی، به جای بررسی مطابقت یا عدمِ مطابقتِ تعالیم و گزاره های دینی با واقعیت، آثار محسوس و نتایج عملی آنها سنجش و ارزیابی می شود. حقانیتِ آموزه ها و گزاره های دینی را نه مطابقتِ آنها با واقعیت، که نتایجِ عملی و پیامدهای عینی آنها تعیین می کند. این رهیافت، علاوه بر اشکال های معرفت شناختی، با فضای فکریِ حاکم بر ادیان آسمانی ناسازگار و متعارض است و انتقادهای متعددی به آن وارد شده است: نسبیت گرایی معرفتی، انسان مَداری و حذف خدامحوری، به فراموشی سپردنِ «واقعیت خدا» و نشاندنِ «تصور خدا» به جای آن، بی توجهی به پیام وارگیِ ادیان آسمانی، تحویلی نگری در باب دین و تقلیل آن به آثار و نتایج عملی، ترویجِ نگرش سودانگارانه و ابزارپندارانه به دین، عدمِ توجه به مرگ آگاهی و آخرت اندیشیِ ادیان آسمانی، ناتوانی در فهمِ حقیقتِ خالصِ دین و...

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

نقد دین‌پژوهی مبتنی بر نظریۀ عمل‌گرای صدق

نظریۀ عمل‌گرای صدق، از جمله نظریه‌های مهم در بابِ مفهوم صدق است. بر اساس این نظریه، «گزارۀ P صادق است، اگر و تنها اگر، گزارۀ P در عمل سودمند باشد». اخذ این نظریه در مطالعۀ دینی، فضای فکری مستقل و متفاوتی را در گستره‌های گوناگونِ دین‌پژوهی پدید می‌آورد. در این نوع دین‌پژوهی، به‌جای بررسی مطابقت یا عدمِ مطابقتِ تعالیم و گزاره‌های دینی با واقعیت، آثار محسوس و نتایج عملی آنها سنجش و ارزیابی می‌شود. حقا...

full text

رابطه زبان دین و صدق

یکی از پرسش‌های اساسی که در حوزه‌ی زبان دین در خور طرح است پرسش از صدق زبان دین است. این مسأله از منظر متفکران دینی، حایز اهمیت است، چراکه اعتقادات و باورهای دینی مؤمنان برگرفته از آموزه‌ها و گزاره‌هایی است که در زبان دین بیان شده است و از منظر معرفت‌شناسی، حصول معرفت در پرتو احراز صدق باورها امکان‌پذیر است. علاوه بر این، از منظر ایمان دینی، وقوع گزاره‌های کاذب در زبان دین با علم مطلق و خیرخواه...

full text

نظریۀ صدق در پدیده‌‌‌‌‌‌ شناسی هوسرل

پدیده‌‌‌‌‌‌شناسی با خروج از رویکرد طبیعی و کنار نهادن فرض جهان خارج به بازبینی گسترده‌‌‌‌‌‌ای در مفاهیم، مسایل و روش‌‌‌‌‌‌های کلاسیک می‌‌‌‌‌‌انجامد که یکی از مهم‌‌‌‌‌‌ترین آنها مفهوم «صدق» است. خواهیم دید که با وجود تأکید هوسرل بر استفاده از «مطابقت» در معرفی صدق، و برخلاف نظر مفسرین همچون دیوید بل، پدیده‌‌‌‌‌‌شناسی به تعدیلی در مفهوم «اوبژه» می‌‌‌‌‌‌انجامد که عملاً سخن گفتن از مطابقت را منتفی م...

full text

گفتاری در نقد و بررسی نظریۀ حقوقی «عمل به ظاهر»

اگرچه، استناد به واقعیت امور، همواره به‌عنوان یک اصل در نظام معاملات، منشأ اثر و مورد توجه بوده است، گاه این اصل به‌نحو ناعادلانه‌ای با حقوق افراد در تقابل قرار می‌گیرد؛ افرادی که با ناآگاهی از واقع امر و با اعتماد به وضعیت ظاهری امور، در معامله‌ای داخل شده‌اند و سپس با کشف واقعیت، حقوقِ ایشان به‌صورت غیرمنصفانه‌ای در معرض تضییع قرار گرفته است. نظریۀ «عمل به ظاهر» به‌عنوان راهکاری در راستای جبرا...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
فلسفه دین

Publisher: پردیس قم دانشگاه تهران

ISSN 2008-7063

volume 11

issue 3 2015

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023